Journalist Entisar El-Ghareeb vluchtte jaren geleden uit Irak. Rotterdam herinnert haar aan de stad waar ze vandaan komt: Basra, ‘de allermooiste stad van heel Irak’.
Als ik rondloop in de haven van Rotterdam, waar mensen samenleven in een harmonie van verschillende culturen en gewoontes, dan denk ik aan Basra. Ik kan me nog goed de weg herinneren van hoofdstad Bagdad naar de stad Basra in het zuiden van Irak. De weg doorkruist een uitgestrekt gebied van groene schoonheid, zo ver als men kan kijken. Het staat vol palmbomen die de landerijen beschermen tegen de zomerzon.
Ik heb de stad al heel lang niet gezien. Ik probeer mezelf ook niet te dwingen om haar te herinneren. Maar er zijn beelden die ik niet kan vergeten. De fijne momenten van mijn jeugd bijvoorbeeld. Terwijl ik zit te schrijven, lijken mijn herinneringen over Basra scherper te worden. Ik zie een magische stad waar je je prettig voelt en waar je het liefst jaren zou willen verblijven.
Venetië van het Oosten
Basra is de allermooiste stad van Irak. We noemen haar ook wel het Venetië van het Oosten, vanwege de vele grachten en kanalen. Die strekken zich uit tot aan de Shatt al-Arab: de grote rivier die de stad verbindt met al haar delen. Ik denk aan het standbeeld van Al-Sayyab, de grote dichter van Basra, die over liefde en de regen schreef. En ik denk aan de haven, die het lawaai van de oorlog hoorde en de val van de raketten in de weerspiegeling van haar water zag.
Ik kende elke centimeter en elke hoek in Basra. Probeer je maar eens voor te stellen hoe je je zou voelen als je zou worden gescheiden van de stad waarvan je houdt.
Liefde voor het leven
Rotterdam en Basra zijn enorm verschillend. Maar als ik denk aan de verwoesting van Rotterdam tijdens de Tweede Wereldoorlog, herinner ik mij de laatste dag van de Tweede Golfoorlog, begin jaren negentig. Terwijl de overwinnaars met elkaar proostten, verdronken de feestelijkheden en de rituele dansen in een stad van droefenis. De raketaanvallen waren gestopt maar de oorlog had vele slachtoffers geëist en diepe wonden geslagen. Vermoeide jonge soldaten liepen terug naar huis, kauwend op stukjes droog brood. Ze keerden terug van een oorlog zonder betekenis.
In de haven vonden scheepswrakken met Arabische en Engelse namen een zeemansgraf. Toen ik rondliep in de bazaars zag ik dat de winkels lelijker en de mensen armer waren geworden. Oude mannen en vrouwen vertelden nostalgisch over vroeger. Dat er veel meer palmbomen waren bijvoorbeeld. Of dat er toen nog veel café’s aan de overkant van Shatt al-Arab zaten waar het altijd druk was. Mensen slenterden elke avond door de straten en genoten van de frisse lucht.
Maar na de bloedige oorlogen staat de stad toch weer overeind. Ze bruist weer en het wemelt er nog steeds van de mensen, die in tijd van vrede hun liefde voor het leven terugvinden.
