Niemand kan de pijn en het lijden van de Arabische vrouw beter beschrijven dan de vrouw zelf. Dit artikel zou een persoonlijke ervaring kunnen zijn, zelfs wanneer dat niet het geval is, omdat alles wat erin wordt vermeld een beschrijving is van de ervaring van een groot aantal vrouwen die nog steeds leven met deze pijn, of op zoek zijn om het te veranderen.
Meisje, dochter, jongedame, echtgenote, moeder, tante, kleindochter, oma. Deze namen, en er zijn er nog veel meer, gaan allemaal over slechts één persoon, en dat is de vrouw. Het is noodzakelijk dat we een discussie starten over de vrouw in de Arabische wereld. Door de geschiedenis heen, tot op de dag van vandaag, gaat de vrouw gebukt onder inperkingen van haar rechten en haar vrijheden.
Sommige van deze inperkingen zijn gebaseerd op geloofsprincipes, maar de meeste hebben een culturele oorsprong en vloeien voort uit gewoontes en tradities. Ze hebben negatieve effecten, vooral voor de vrouw. Deze inperkingen zijn doorgevoerd naar principes en wetten met betrekking tot het recht, economie, onderwijs, gezondheidszorg en werk.
Onderdrukking
De Arabische vrouw werd, en wordt nog steeds, in zekere mate onderdrukt. De man heeft rechten die zij niet heeft. Tot de dag van vandaag eist ze gelijke rechten en streeft ze naar het vastleggen van de simpelste basisrechten in de maatschappij. Als er een meisje wordt geboren in de Arabische wereld wordt ze van kleins af aan geïndoctrineerd. Ze leert dat ze “de mindere rib” is en dat haar positie lager is dan die van de man. Want hoe kan haar positie gelijk aan hem zijn als ze is geschapen uit zijn rib?
Daarnaast is ze afhankelijk van hem. Er wordt haar geleerd dat wat haar leeftijd ook is, en wat ze ook voor diploma’s en certificaten heeft, ze uiteindelijk in het huis van haar man hoort en dat dat goed voor haar is. Vanaf het moment dat haar zelfbewustzijn ontstaat en ze steeds meer begrijpt, hoort ze om zich heen steeds dezelfde, vaak negatieve uitspraken: “Je bent een meisje, de eer van de familie, schande, schaamte, zonde, gewoontes en tradities, de mensen praten, wij weten wat goed voor je is, wees gehoorzaam, ga niet in discussie, verhef je stem niet, het is verboden”, en nog veel meer dingen die niet mogen, zonder dat wordt uitgelegd waarom.
Ze opent haar ogen om te ontdekken dat ze tal van “beschermers” heeft. Om te beginnen haar vader, en daarna haar broers en dan haar echtgenoot en ook nog de zoons van haar oom en tante. Al die mannen zijn met haar verbonden door bloed of verwantschap, tot aan de zevende graad. Deze mannen wonen vaak op minder dan vijfhonderd meter afstand. En al deze “beschermers” zijn er zeker van dat hun eer verbonden is met het meisje.
Wat betekent eer?
Maar de vraag die rijst is: wat houdt deze eer in? En als er zo veel “beschermers” vereist zijn, is er dan niemand bang voor wat het betekent? Wat is het? Dat is samen te vatten in één woord: “maagdelijkheid”. Wanneer de vrouw haar maagdelijkheid verliest zonder wettige relatie, dus het huwelijk, dan heeft ze iets heel ergs gedaan. Dan heeft ze de eer van de familie aangetast en die van al haar “beschermers”.
Om deze eer veilig te stellen van verlies, vervuiling en verspilling, moet ze trouwen. Dat garandeert bescherming van haarzelf, haar eer en de eer van al haar “beschermers”. Het proces van het trouwen begint met het kiezen van een echtgenoot, de bruidegom, de geschikte partner. Hij wordt gekozen op basis van vele criteria die niet noodzakelijkerwijs gunstig voor de vrouw zijn, maar natuurlijk wel belangrijk voor al haar “beschermers”. Deze criteria zijn gebaseerd op al hun meningen, want zoals ik al eerder zei: zij menen te weten wat het beste voor haar is.
Na het vinden van de geschikte persoon (misschien volgens haarzelf niet geschikt, maar dat is onbelangrijk), zijn de familieleden van het meisje, vooral haar “beschermers”, rustiger. “Ze zijn verlost”, zeggen ze dan. Daarmee is de eigendomsoverdracht voltooid en rechtmatig. Het is bijna alsof de vrouw een auto is, of een huis of zelfs een kledingkast. Haar instemming wordt gezien als vanzelfsprekend. Dat vloeit voort uit het geïndoctrineerde idee dat dit allemaal in haar eigen belang is.
Na de voltrekking van het huwelijk zijn er twee mogelijkheden. De eerste: dat deze partner ook echt de geschikte keuze is en dat ze samen met hem een gelukkig leven leidt en een gezin start. De tweede mogelijkheid: dat deze partner niet geschikt is en dat hij niet is zoals ze had gewild of gedroomd en dat hij haar dingen oplegt, zoals haar in alle fasen van haar leven dingen worden opgelegd.
Gevolgen na een scheiding
Dan begint de grote shock. Waarom? Ik zal verschillende punten benoemen waarom de vrouw in eerste instantie niet kan scheiden. Waarom kan het niet? Het is een aanwezige oplossing. Maar vanuit religieuze opvattingen is scheiden ongewenst, want van de toegestane dingen haat God de scheiding het meest. In sommige gevallen en in sommige gemeenschappen sterft een vrouw nog liever dan dat ze scheidt.
Keer op keer is dit terug te leiden tot de “beschermers”. Door te scheiden raakt ze hen persoonlijk en stelt ze hun eer op de proef. Stel dat ze toch besluit om te gaan scheiden, dan wordt ze behandeld als een crimineel. Ondanks de teleurstelling van deze ervaring, en ondanks de breuk en haar pijn, wordt zij ervan beschuldigd dat zij de enige verantwoordelijke is voor deze mislukking. In deze situatie is ze bijna een levende dode of zelfs een gevangene. Een normaal leven leiden wordt bijna onmogelijk. Ze is nu onvolledig, gebrekkig, gebruikt, en nog veel meer negatieve etiketten die de maatschappij op haar plakt.
Volgens de maatschappij is een gescheiden vrouw vatbaar voor perversie en uitbuiting, want deze maatschappij is zich bewust van haar beperkte leefwereld en het feit dat ze geen kansen krijgt. Met dit alles hebben we het nog niet eens gehad over de wettelijke bepalingen die oneerlijk uitvallen voor de vrouw, zoals de wet met betrekking tot de voogdij over haar kinderen, haar levensonderhoud en de verplichting dat ze terugkeert naar haar “beschermers”. Zij draagt als enige de schaamte, omdat ze gescheiden is, alsof zij de oorzaak is van het vergaan van de aarde.
Vrijheden in Europa
Nu, in het bezit van een verblijfsvergunning en met achterlating van gewoontes en tradities, haar “beschermers”, familie en het land waar ze vandaan komt, opent de Arabische vrouw haar ogen opnieuw. Het is alsof ze opnieuw wordt geboren. Niet langer voelt ze ketens om haar nek en de inperking van haar vrijheid en van haar menselijkheid en bestaan. Ze voelt dat ze een mens is en dat ze een vrouw is. Ze voelt dat ze echt bestaat en leeft.
Er wordt gevraagd naar haar leven, haar ervaring, haar werk, en ook naar haar hobby’s, wat ze verder doet, haar gevoelens en haar psychische toestand; of ze in orde is of niet. Ze hoort over vrijheden, rechten en plichten, maar ze is zich nog niet volledig bewust van wat die betekenen, omdat ze onopgemerkt en zonder enige betekenis of nut aan haar zijn voorbijgegaan, en omdat wat ze vroeger geleerd heeft sterker is en haar meer heeft gevormd. Ze begint zich te realiseren dat ze een onafhankelijk wezen is. Dat ze een mens is en dat ze ook rechten heeft en niet alleen maar plichten. Een vrij mens die niet ondergeschikt is, en die controle heeft over haar heden en op zoek kan gaan naar haar toekomst, zonder inmenging of censuur. Ze leert dat de maatschappij en de wet aan haar kant staan en dat ze recht heeft op haar kinderen. Daarbij schudt ze al het zware stof van haar lichaam af en verwijdert ze alle blokkades in haar hoofd.
De tijd is aangebroken om vrij te zijn en de juiste vorm voor haar leven en toekomst te bepalen, op haar eigen benen te staan en opnieuw te beginnen, ver weg van wat ze was. Het is noodzakelijk dat we leren om de vrouw te respecteren. Ze heeft de man niet nodig om haar volledig te maken, en ze is niet de zwakkere die beschermd moet worden door de man. Ze is het fundament van de samenleving, want zij is degene die baart en opvoedt.
Alles wat ik in dit artikel heb beschreven is gebaseerd op de realiteit, maar ik kan niet generaliseren, er zijn ook uitzonderingen, zoals die er in elke samenleving zijn.
Beeld: Emma Ringelding
Dit artikel is door Janna Ondracek vertaald uit het Arabisch
