Voor het Rijksmuseum in Amsterdam fotografeerde Anouk Steketee staatlozen in Nederland. Mensen die op papier niet bestaan, krijgen nu een gezicht.
Ik herinner me in mijn jeugd in Koeweit, vóór de bezetting van Irak in 1990, hoe de Bedoun een groep was die buiten alle klassen viel: ze hadden geen nationaliteit, geen identiteit en geen papieren. Ik begreep toen al niet hoe dat kon en ik heb het ‘waarom’ nog steeds niet gevonden. Het blijft mijn droom om te leven in een wereld die iederéén omarmt. Een wereld die iedere ander erkent.
Na de Iraakse bezetting in 1990 emigreerden veel Bedoun naar andere delen van de wereld, op zoek naar de erkenning die ze in hun eigen land verloren. Nu ben ik op weg naar Amsterdam. In het Rijksmuseum is de tentoonstelling ‘Document Nederland’ te zien, een terugkerende expositie waarvoor elk jaar een Nederlandse fotograaf wordt gevraagd om zijn of haar visie op een actueel maatschappelijk onderwerp uit te beelden. Het afgelopen jaar is gekozen voor fotografe Anouk Steketee (Hoorn, 1974). Zij koos voor het thema ‘statenloos’.
Vanzelfsprekendheid
In de wereld zijn er tien tot vijftien miljoen mensen staatloos. De UNHCR schat dat het er in Nederland ongeveer tienduizend zijn. Anoek Steketee ging op zoek naar deze groep in Nederland. Inwoners van ons land, die buiten alle klassen vallen: ze hebben geen paspoort, geen rechten, ze gaan niet naar school, mogen niet werken en kunnen niet naar de dokter. Dit zijn mensen die onzichtbaar zijn en officieel niet bestaan. Daarover gaat Sketekee’s tentoonstelling. De fotografe vond en portretteerde twaalf jonge en oudere staatlozen in Nederland.
Ik interviewde haar en vroeg haar naar haar eerste contact met staatlozen en waarom ze juist deze groep wilde fotograferen. Ze vertelt dat ze het Nederlandse publiek vooral wil laten zien dat deze groep in Nederland bestaat. Door grote portretten van ze te maken, krijgt deze onzichtbare groep een gezicht en gaan ze bestáán. Het fotograferen maakte haar ook bewust van de vanzelfsprekendheid van het hebben van rechten als burger. ‘Het doorgeven van je nationaliteit is het grootste geschenk dat je aan je kind kan geven bij de geboorte’, zegt ze op de website van het Rijksmuseum.
De foto’s zijn het beeld dat Anoek Steketee van staatlozen wilde schetsen. Ik hoop dat hun verhalen ook voor het publiek tot leven komen. De foto’s zijn niet meer te zien in het Rijksmuseum, maar wel in een speciaal uitgegeven boek: ‘State of Being, Documenting Statelessness‘ van Nai010 Publishers. Je kunt de foto’s ook online bekijken in deze special van Vrij Nederland.
Foto:
